Granty w ramach nowego funduszu dla przyrodników rozdane

To początek nowej drogi w naukowych pracach na rzecz ochrony cennego środowiska Polesia Lubelskiego. Fundusz powstał dzięki porozumieniu o współpracy, które pod koniec 2023 roku podpisane zostało przez spółkę Lubelski Węgiel Bogdanka i Poleski Park Narodowy.

„Fundusz Badań i Działań na Rzecz Ochrony Środowiska na obszarze Lubelskiego Zagłębia Węglowego” to pilotażowy projekt będący filarem umowy o współpracy między Poleskim Parkiem Narodowym a LW Bogdanką. Partnerzy zaprosili lokalnych naukowców do zgłaszania swoich projektów naukowo-badawczo-wdrożeniowych na rzecz ochrony natury, na terenie geograficznie najbliższym spółce, czyli obszarze Lubelskiego Zagłębia Węglowego.  

To nie tylko pierwsza edycja Funduszu, ale w ogóle pierwsza taka współpraca w skali kraju, zawarta między przedsiębiorstwem z branży wydobywczej a parkiem narodowym. Naszą intencją jest zaangażowanie naukowców z rodzimych uczelni do przebadania, a następnie kooperacji we wdrożeniu działań służących minimalizowaniu oddziaływania działalności wydobywczej na ekosystemy Poleskiego Parku Narodowego. To także element wspomagający realizację działań ochronnych stojących przed Parkiem, które wynikają z Planu ochrony dla PPN ustanowionego przez Ministra Środowiska.

– tłumaczy Agata Kostarz, z-ca dyrektora ds. strategii i zrównoważonego rozwoju w LW Bogdanka.

Pokładamy dużą nadzieję w tym funduszu. Liczymy, że wytypowane projekty badawcze i wdrożeniowe wpiszą się merytorycznie w naszą działalność pro-środowiskową. A musi być ona przede wszystkim skuteczna, zważywszy na fakt sąsiedztwa przemysłu z obszarem najwyższej ochrony.

– dodaje Agata Kostarz.

Dla LW Bogdanki współpraca z Parkiem Narodowym jest wyzwaniem wynikającym z wdrażanej Strategii ESG. Dokument zakłada, że każdego roku spółka będzie poprawiać swoją efektywność środowiskową, tym samym zmniejszając swój wpływ na otoczenie przyrodnicze. Żeby projekty środowiskowe miały realne efekty, Bogdanka powołała m.in. Radę Naukową ds. ochrony środowiska, w której zasiada 14 niezależnych naukowców, w większości z Lubelszczyzny. Eksperci z Rady nieodpłatnie opiniują i rekomendują Zarządowi najważniejsze kierunki i inicjatywy, które wpływają na środowisko.
Ochrona zasobów PPN to od lat wyzwanie dla lokalnego biznesu, ale przede wszystkim kierunek troski wielu naukowców prowadzących badania i wdrożenia z zakresu nauk przyrodniczych. To też niezwykłe źródło informacji na temat mechanizmów zachodzących w najcenniejszych ekosystemach przyrodniczych, zwłaszcza torfowiskowych. A prowadzenie badań na takich obszarach nie jest łatwe i w większości przypadków jest bardzo koszto- i czasochłonne. Niejednokrotnie wymaga też specjalnych zezwoleń. I to nie tylko od władz Parku, ale także ministra właściwego ds. środowiska. To kolejna z przesłanek, która przyświecała pomysłodawcom Funduszu.

Poleski Park Narodowy, realizując swoją misję, na co dzień współpracuje ze środowiskami naukowymi. Park jest również ustawowo zobligowany do poddawania opiniowaniu planów działań ochronnych przez Radę Naukową Parku, której trzon stanowią przedstawiciele lubelskich środowisk naukowych. To pokazuje, że kierowanie najwyższą formą ochrony w Polsce bez udziału nauki nie jest możliwe. Oczywistym jest, że aby nauka mogła się rozwijać i odpowiadać na dynamiczne warunki otoczenia, konieczne jest jej odpowiednie finansowanie, do czego niewątpliwie przyczynia się powołany Fundusz.

– mówi Jarosław Szymański, dyrektor Poleskiego Paku Narodowego.

Nabór wniosków grantowych w ramach pierwszej edycji Funduszu trwał do 15 marca br. Zgłoszone projekty, stworzone głównie przez naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego oraz UMCS w Lublinie, poddano ocenie formalnej i merytorycznej, którą przeprowadziła komisja składająca się z Przedstawicieli Rady Naukowej PPN oraz merytorycznych pracowników Parku. Oceniano zasadność realizacji projektu, jego wykonalność, efektywność kosztową oraz innowacyjność.

Drugim elementem współpracy z Poleskiego Parku Narodowego i LW Bogdanka jest wsparcie czynnych działań ochronnych na obszarze Parku, realizowanych w ramach planu ochrony.

Działania ochrony czynnej prowadzone przez Park są kosztochłonne i wymagają poszukiwania nowych źródeł finansowania. Zadania wykonywane w ekosystemach nieleśnych lądowych, ukierunkowane głównie na zachowanie torfowisk niskich, wysokich i przejściowych, optymalizacja stosunków wodnych, czynna ochrona cennych gatunków, takich jak żółw błotny i wodniczka, czy szeroko rozumiana edukacja ekologiczna, to jedne z podstawowych działań Parku. To na czym nam również zależy to wykup cennych przyrodniczo gruntów prywatnych w granicach Parku, co bezpośrednio wpływa na możliwości prowadzenia na nich właściwej ochrony czynnej. Od 2024 roku, LW Bogdanka, przeznaczając kwotę 250 tys. złotych, partycypuje w realizacji tych zadań, co bardzo doceniamy i jesteśmy szczerze wdzięczni za okazane wsparcie.

– dodaje Jarosław Szymański.